Η σπουδαιότητα του τουρισμού στην διαμόρφωση του ΑΕΠ της χώρας και της απασχόλησης είναι εξαιρετικά σημαντική, μιας κι αποτελεί τα τελευταία χρόνια για την ελληνική οικονομία το ανάχωμα στην ύφεση και την ατμομηχανή για την μείωση της ανεργίας. Επίσης, ο τουρισμός είναι ένας από τους λίγους τομείς που παρουσιάζουν επενδυτικό ενδιαφέρον και λόγω της σημασίας του μπορεί να αποτελέσει βασικό μοχλό για την επάνοδο της χώρας στην βιώσιμη ανάπτυξη.
Το 2018 (μιας και ακόμα δεν έχουν οριστικοποιηθεί τα επίσημα νούμερα για την τουριστική περίοδο 2019) η Ελλάδα υποδέχθηκε σχεδόν 30,1 εκ. τουρίστες, εισπράττοντας σχεδόν 15,9 δισ ευρώ, με τις αεροπορικές αφίξεις να αποτελούν το 68% του συνόλου των αφίξεων ακολουθούμενες από τις οδικές με 29,0% και τις θαλάσσιες με 33%. Το ποσοστό των τουριστών που επέλεξαν το τρένο ως μέσο μεταφοράς για το ταξίδι τους στην Ελλάδα ήταν αμελητέο. Η εποχικότητα των αφίξεων και των εσόδων καταδεικνύουν την εξάρτηση του τουρισμού της χώρας μας από το κυρίαρχο προϊόν σε Ευρωπαϊκό επίπεδο Ήλιος & Θάλασσα, καθώς από την έναρξη μέχρι την λήξη της καλοκαιρινής περιόδου (Απρίλιος Σεπτέμβριος) καταγράφεται το 80,2% των αφίξεων και το 84,4% των εσόδων.
Δυνατή χρονιά το 2018
Το 2018, ο εισερχόμενος τουρισμός παρουσίασε αύξηση αφίξεων (+10,8%) και εσόδων (+11,7%), πετυχαίνοντας νέα επίπεδα ρεκόρ 30,1 εκ. και € 15,9 δισ. αντίστοιχα. Συγκεκριμένα, η αύξηση των εσόδων το 2018 κυμάνθηκε στα ίδια επίπεδα με το 2017 (+11,4%), 2η συνεχόμενη χρονιά αύξησης μετά την πτώση που καταγράφηκε το 2016 (-6,8%). Παράλληλα το 2018 σημειώθηκε νέο ρεκόρ εσόδων (μετά και το 2017), καταγράφοντας την υψηλότερη επίδοση στις ταξιδιωτικές εισπράξεις από την έναρξη της Έρευνας Συνόρων (2005). Αναφορικά με τις διανυκτερεύσεις η αύξηση ανήλθε στο +8,2% και συνολικά σε σχεδόν 227 εκ., που επίσης αποτελεί νέο ρεκόρ.
Επενδύσεις στον ξενοδοχειακό κλάδο
Όμως η καλή πορεία του τουρισμού ήταν λογικό κι επόμενο να φέρει και μεγάλες επενδύσεις, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν από τον ξενοδοχειακό κλάδο στην Ελλάδα τα έτη 2017 και 2018, λήφθηκαν υπόψιν:
– για νέες κατασκευές, ο αριθμός των νέων δωματίων που κατασκευάστηκαν, σύμφωνα με το Μητρώο Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΜΗΤΕ), καθώς και το Μέσο Εκτιμώμενο Κόστος Κατασκευής νέων δωματίων ανά κατηγορία αστεριού βάσει στοιχείων αγοράς.
– για ανακαινίσεις, ο αριθμός δωματίων ανά κατηγορία στην λήξη του προηγούμενου έτους βάσει ΜΗΤΕ, καθώς και το Μέσο Κόστος Ανακαίνισης/Επισκευής υπαρχόντων δωματίων ανά κατηγορία αστεριού (βάσει μελέτης ΞΕΕ «Εξελίξεις στα Βασικά Μεγέθη της Ελληνικής Ξενοδοχίας 2018»). Με βάση τα παραπάνω, το σύνολο των επενδύσεων από τον ξενοδοχειακό κλάδο για κατασκευή νέων και για ανακαίνιση/επισκευή υπαρχόντων ξενοδοχειακών δωματίων τα έτη 2017 και 2018 εκτιμήθηκε σε περίπου € 1.541 εκ. και € 2.260 εκ. αντίστοιχα – αύξηση +46%. Λαμβάνοντας υπόψη την κατανομή αυτή, υπολογίζεται ότι η επένδυση του ξενοδοχειακού κλάδου για τα έτη 2017 και 2018, καθαρή από εισαγωγές, ανέρχεται σε περίπου € 881 εκ. και € 1.314 εκ. αντίστοιχα – αύξηση +49%.
Επενδύσεις και σε άλλους κλάδους του τουρισμού!
Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ (2012), τα έσοδα των καταλυμάτων, που δεν περιλαμβάνουν μόνο ξενοδοχεία αλλά και ενοικιαζόμενα δωμάτια, βίλες κλπ., αντιπροσωπεύουν το 45,3% της τουριστικής δραστηριότητας. Ελλείψει στοιχείων για τους άλλους κλάδους, αλλά και λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ξενοδοχειακός κλάδος προσφέρει μόνο ένα μέρος των καταλυμάτων, μπορεί κανείς αναλογικά να εκτιμήσει το σύνολο της επένδυσης των άλλων κλάδων σε € 1.861 εκ. για το 2017 και € 2.729 εκ. για το 2018. Αναγνωρίζοντας ότι, σε σχέση με τους άλλους κλάδους που εξυπηρετούν τον τουρισμό, ο ξενοδοχειακός κλάδος είναι συγκριτικά μεγαλύτερης εντάσεως κεφαλαίου και προκειμένου να είμαστε συντηρητικοί στις προβλέψεις μας, απομειώνουμε το ποσό αυτό κατά το 1/3 και εκτιμούμε την συνολική δαπάνη των άλλων κλάδων σε € 1.241 εκ. για το 2017 και € 1.819 εκ. για το 2018 – αύξηση +47%.
Ποια είναι η τάση το 2019;
Η φετινή τουριστική περίοδος χαρακτηρίζεται από μια μικρή πτώση, όπου οι προγραμματισμένες θέσεις στα περιφερειακά αεροδρόμια, με βάση την εικόνα από τις αεροπορικές έως τις 30 Ιουνίου, είναι λιγότερες κατά 1,2 εκατ. (7%) σε σχέση με τις θέσεις που είχαν δρομολογηθεί την αντίστοιχη χρονική στιγμή για τη σεζόν του 2018 και κατά 4,9% (855.000) σε σχέση με τον αριθμό των θέσεων που εντέλει υλοποιήθηκαν το 2018. Την κάμψη αποτύπωσε η μελέτη του Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ), με τίτλο “Οι προοπτικές του εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα το 2019, βάσει της πορείας των οικονομιών των χωρών προέλευσης επισκεπτών και των προγραμματισμένων αεροπορικών θέσεων”, δίνοντας μια πρώτη “γεύση” για τον αριθμό των τουριστών που αναμένονται φέτος στην Ελλάδα.
Σημαντικό ρόλο για τη μειωμένη ζήτηση αεροπορικών θέσεων την θερινή περίοδο του 2019 παίζουν:
1. η επιβράδυνση της οικονομίας στην Ευρωζώνη οι οικονομίες της Ευρωζώνης προβλέπεται το 2019 να αναπτυχθούν με μικρότερους ρυθμούς ανάπτυξης σε σχέση με το 2018 αλλά και σε σύγκριση με προηγούμενες προβλέψεις,
2. η μη ολοκλήρωση της συμφωνίας της ΕΕ με το Ην. Βασίλειο για τους όρους του BREXIT και η ανασφάλεια που δημιουργεί η προοπτική ενός no deal BREXIT
3. η δυναμική επάνοδος της Τουρκίας ως τουριστικού προορισμού (με πολύ ανταγωνιστικές τιμές),
4. η χρεωκοπία της Germania η οποία είχε προγραμματίσει 381 χιλ. θέσεις Είναι πιθανή η απορρόφηση των χαμένων θέσεων από άλλες αεροπορικές εταιρείες που θα αποτυπωθεί στον επόμενο προγραμματισμό,
5. τέλος, το ζεστό περυσινό καλοκαίρι στην Ευρώπη που επηρέασε την ταξιδιωτική συμπεριφορά στις χώρες αυτές είτε οδηγώντας σε staycations είτε σε αναβολή της λήψης της απόφασης για διακοπές στο εξωτερικό.
Αλλαγές που θα φέρουν περαιτέρω ανάπτυξη
Ένα εκ των σημαντικότερων προβλημάτων είναι η υψηλή φορολογία στον τουρισμό στην χώρα μας, η οποία συμπαρασύρει την τιμή του τουριστικού πακέτου, όπου και σε συνδυασμό με την υστέρηση σε δημόσιες τουριστικές υποδομές, θεωρούνται από την αγορά παράγοντες που έχουν επηρεάσει τη ζήτηση. Ήδη το υπουργείο Τουρισμού επανεξετάζει το ζήτημα του φόρου στη διανυκτέρευση, που ξεκίνησε να ισχύει από το 2018, όσο και τη μείωση της φορολόγησης συνολικά του πακέτου. Οι ξενοδόχοι έχουν ζητήσει την κατάργηση του τέλους διαμονής, που επιβαρύνει τους πελάτες των καταλυμάτων, ή έστω εφαρμογή του μόνο κατά τη θερινή περίοδο και όχι καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Η νέα ηγεσία του υπουργείου Τουρισμού έχει, πάντως, δηλώσει πως θα προχωρήσει στην άμεση μείωση του ΦΠΑ για όλο το τουριστικό πακέτο στο 13% από 24% (με τελικό στόχο το 11% στο τέλος της τετραετίας). Αυτό, όπως επισημαίνουν παράγοντες του χώρου, θα δώσει μεγάλη ανάσα στην ανταγωνιστικότητα του πακέτου και θα ενισχύσει τις κρατήσεις και τα έσοδα. Σημειώνεται πως ο φόρος διαμονής στα ελληνικά καταλύματα θα ανέρχεται στα 4 ευρώ ανά διανυκτέρευση ανά δωμάτιο στα ξενοδοχεία 5 αστέρων, στα 3 ευρώ στα ξενοδοχεία 4 αστέρων, στο 1,5 ευρώ στα ξενοδοχεία 3 αστέρων και στα 0,50 ευρώ στα ξενοδοχεία 1 έως 2 αστέρων, καθώς και στα ενοικιαζόμενα δωμάτια.
